atha trayodaśodhyāyaḥ
Трынаццаты ўзыход
arjuna uvāca
prakṛtiṃ puruṣaṃ caiva kṣetraṃ kṣetrajñam eva ca
etad veditum icchāmi jñānaṃ jñeyaṃ ca keśava 13.1
arjunaḥ - Ардж́уна uvāca - прамовіў:
13.1 prakṛtiṃ - Пратвору ca eva - а таксама puruṣaṃ - Дух, Мужа, kṣetraṃ - ніву, поле eva ca - а таксама kṣetrajñam - знаўцу нівы, поля, jñānaṃ - знаньне ca - і jñeyaṃ - знаўнае, знань, тое, што мае ўзнаць, etad - гэта icchāmi - я хачу veditum - ведаць, keśava - о Кеш́і-забойца.
śrībhagavān uvāca
idaṃ śarīraṃ kaunteya kṣetram ity abhidhīyate
etad yo vetti taṃ prāhuḥ kṣetrajña iti tadvidaḥ 13.2
śrī- Сьвяты bhagavān - Багавіт uvāca - прамовіў:
13.2 idaṃ - Гэтае śarīraṃ - цела, kaunteya - о сыне Кунті̄, kṣetram - ніва, поле iti - так abhi dhīyate - называецца, etad - гэта (ніву) yaḥ - хто vetti - ведае, taṃ - таго kṣetra-jñaḥ - знаўца нівы iti - так pra āhuḥ - называюць tad-vidaḥ - тагаведы, веднікі Таго, або якія ведаюць іх (ніву і нівазнаўцу).
kṣetrajñaṃ cāpi māṃ viddhi sarvakṣetreṣu bhārata
kṣetrakṣetrajñayor jñānaṃ yat taj jñānaṃ mataṃ mama 13.3
13.3 kṣetrajñaṃ - Знаўцам нівы viddhi - ведай māṃ - мяне ca api - таксама sarva- ва ўсіх kṣetreṣu - нівах, bhārata - о нашчадак Бгараты (Ардж́уна), yat - якое jñānaṃ - знаньне kṣetra- нівы kṣetra-jñayoḥ і знаўцы нівы, tat - тое mama - мной mataṃ - лічыцца jñānaṃ - знаньнем.
tat kṣetraṃ yac ca yādṛk ca yadvikāri yataśca yat
sa ca yo yatprabhāvaśca tat samāsena me śṛṇu 13.4
13.4 ca - І tat - тое, yat - што (ёсьць) kṣetraṃ - ніва, yat - якая, yādṛk ca - якога віду, yad-vikāri - якія мае вычыны, вытворы, ca - і yataḥ - адкуль, ca - і yаḥ - які saḥ - ён (знаўца нівы), ca - і yat- якая pra-bhāvaḥ - яго ўлада, магута, або пачатак, tat - тое samāsena - агулам, сьцісла śṛṇu - слухай me - ад мяне.
ṛṣibhir bahudhā gītaṃ chandobhir vividhaiḥ pṛthak
brahmasūtrapadaiścaiva hetumadbhir viniścitaiḥ 13.5
13.5 gītaṃ - Усьпяванае ṛṣibhiḥ - рушамі bahudhā - множна vividhaiḥ - рознымі chandobhiḥ - памерамі, сьпевамі pṛthak - разнастайна, ca eva - а таксама hetumadbhiḥ - доказнымі, прычынавітымі vi-niś-citaiḥ - рашучымі, вырашальнымі padaiḥ - словамі brahma-sūtra- брагма-сӯтраў -
mahābhūtāny ahaṃkāro buddhir avyaktam eva ca
indriyāṇi daśaikaṃ ca pañca cendriyagocarāḥ 13.6
13.6 mahā- вялікія bhūtāni - быты (прастор, вецер, агонь, вада, зямля), ahaṃ-kāraḥ - язьня, слова “я”, buddhiḥ - розум, eva ca - а таксама a-vyaktam - невыяўнае, daśa - дзесяць indriyāṇi - здоляў (пяць здоляў знаньня - вуха, скура, вока, язык, нос і пяць здоляў чыну - рот, нага, рука, спародак, спарожня) ca - і ekaṃ - адзін (мысел), ca - і pañca - пяць go-carāḥ - пашаў indriya- здоляў (гук, дотык, вобраз, пах, смак, пах),
icchā dveṣaḥ sukhaṃ duḥkhaṃ saṃghātaścetanā dhṛtiḥ
etat kṣetraṃ samāsena savikāram udāhṛtam 13.7
13.7 icchā - жаданьне, цяга dveṣaḥ - агіда, адпрэчаньне, sukhaṃ - асалода, duḥkhaṃ - пакута, боль, saṃghātaḥ - злучво, цела, cetanā - чуцьцё, чуваньне, dhṛtiḥ - трываньне, etat - гэта samāsena - агулам, сьцісла kṣetraṃ - ніва sa-vikāram - разам зь яе вытворамі ud-ā-hṛtam - паказана.
amānitvam adambhitvam ahiṃsā kṣāntir ārjavam
ācāryopāsanaṃ śaucaṃ sthairyam ātmavinigrahaḥ 13.8
13.8 a-mānitvam - Нягордасьць, a-dambhitvam - нялжывасьць, a-hiṃsā - бязвада, kṣāntiḥ - цярпеньне, ārjavam - шчырасьць, прамата, upāsanaṃ - пашана ā-cārya- настаўніка, śaucaṃ - чысьціня, sthairyam - стойкасьць, vi-ni-grahaḥ - стрыманьне ātma- сябе,
indriyārtheṣu vairāgyam anahaṃkāra eva ca
janmamṛtyujarāvyādhiduḥkhadoṣānudarśanam 13.9
13.9 vairāgyam - бязжарсьце artheṣu - да цэляў indriya - здоляў, eva ca - а таксама an-ahaṃkāraḥ - адсутнасьць язьні, мніва “я”, anu-darśanam - бачаньне doṣa- ганы janma- - раджэньня, mṛtyu- сьмерці, jarā- старасьці, vyādhi- хваробы, duḥkha- пакуты, болю,
asaktir anabhiṣvaṅgaḥ putradāragṛhādiṣu
nityaṃ ca samacittatvam iṣṭāniṣṭopapattiṣu 13.10
13.10 a-saktiḥ - незалежнасьць, несачэньне, an-abhiṣvaṅgaḥ - непрывязнасьць putra- да дзяцей, dāra- жонаў, gṛha- дома ādiṣu - і іншага, ca - і nityaṃ - заўсёды sama-cittatvam - аднака-чуцьцёвасьць iṣṭa- у жаданых an-iṣṭa- - і нежаданых upa-pattiṣu - здарэньнях,
mayi cānanyayogena bhaktir avyabhicāriṇī
viviktadeśasevitvam aratir janasaṃsadi 13.11
13.11 a-vyabhicāriṇī - няўхільнае bhaktiḥ - бажаньне mayi - мяне an-anya- недаіншым yogena - яднаньнем, sevitvam - жыцьцё vi-vikta- ў самотнай deśa- мясьціне, a-ratiḥ - нярадасьць saṃsadi - ад збору, сходу jana- людзей,
adhyātmajñānanityatvaṃ tattvajñānārthadarśanam
etaj jñānam iti proktam ajñānaṃ yad atonyathā 13.12
13.12 nityatvaṃ - сталасьць, неадымнасьць jñāna- знаньня adhyātma- прасамасьці, darśanam - бачаньне artha- змыслу jñāna- знаньня tattva- тоества, etat - гэта jñānam - знаньне iti - так pra-uktam - прагалошана, a-jñānaṃ - нязнаньне - yad - што ataḥ - ад гэтага anyathā - інакш.
jñeyaṃ yat tat pravakṣyāmi yaj jñātvāmṛtam aśnute
anādimat paraṃ brahma na sat tan nāsad ucyate 13.13
13.12 yat - Што (ёсьць) jñeyaṃ - знаўнае, што мае ўзнаць, tat - тое pra vakṣyāmi - я прамоўлю, jñātvā - спазнаўшы yat - якое, aśnute - ён здабывае a-mṛtam - нясьмерце - an-ādimat - беспачатны, paraṃ - вышні brahma - брагман, tat - ён na - ні sat - існым, na - ні a-sad - няісным ucyate - не завецца.
sarvataḥpāṇipādaṃ tat sarvatokṣiśiromukham
sarvataḥ śrutimal loke sarvam āvṛtya tiṣṭhati 13.14
13.14 tat - Той, sarvataḥ- паўсюль pāṇi- рукі pādaṃ - і ногі якога, sarvataḥ - паўсюль akṣi- вочы, śiraḥ- галовы, mukham - і твары якога, sarvataḥ - паўсюль śrutimat - маючы слых, вушы loke - ў сьвеце, tiṣṭhati - ён стаіць, sarvam - усё ā-vṛtya - агарнуўшы, авярнуўшы.
sarvendriyaguṇābhāsaṃ sarvendriyavivarjitam
asaktaṃ sarvabhṛc caiva nirguṇaṃ guṇabhoktṛ ca 13.15
13.15 ā-bhāsaṃ - Зьзяючы guṇa- кметамі, праявамі sarva- усіх indriya- здоляў, vi-varjitam - пазбыты sarva- усіх indriya- здоляў, a-saktaṃ - нязьвязны ca eva - і sarva-bhṛt - усё-трымальны, nir-guṇaṃ - вольны ад кметаў, бяскметны, беспраяўны, bhoktṛ - спажыўца guṇa- кметаў.
bahir antaśca bhūtānām acaraṃ caram eva ca
sūkṣmatvāt tad avijñeyaṃ dūrasthaṃ cāntike ca tat 13.16
13.16 bahir - Вонках ca - і antaḥ - ўнутры bhūtānām - бытаў, a-caraṃ - нерухомы eva ca - а таксама caram - рухавы, tad - ён a-vijñeyaṃ - невызнаўны sūkṣmatvāt - праз тонкасьці, sthaṃ - што стаіць dūra- далёка ca - і antike - блізка.
avibhaktaṃ ca bhūteṣu vibhaktam iva ca sthitam
bhūtabhartṛ ca taj jñeyaṃ grasiṣṇu prabhaviṣṇu ca 13.17
13.17 ca - І a-vibhaktaṃ - непадзельнае bhūteṣu - ў бытах, ca - і sthitam - стаіць iva - нібы vi-bhaktam - падзельнае, ca - і bhartṛ - трымальнік, носьбіт, уладнік bhūta- бытаў tat - тое jñeyaṃ - знаўнае, grasiṣṇu - паглынальнік ca - і pra-bhaviṣṇu - выточнік, пачынальнік, узбаўца.
jyotiṣām api taj jyotis tamasaḥ param ucyate
jñānaṃ jñeyaṃ jñānagamyaṃ hṛdi sarvasya viṣṭhitam 13.18
13.18 tat - Яно ucyate- завецца jyotiḥ - сьвятлом api - нават jyotiṣām - сьветачаў, param - вышэйшае, пазамежнае tamasaḥ - за цемру, jñānaṃ - знаньне, jñeyaṃ - знаўнае, gamyaṃ - дасяжнае jñāna- знаньнем, vi-ṣṭhitam - распасьцёртае, існае hṛdi - у сэрцы sarvasya - кожнага.
iti kṣetraṃ tathā jñānaṃ jñeyaṃ coktaṃ samāsataḥ
madbhakta etad vijñāya madbhāvāyopapadyate 13.19
13.19 iti - Так samāsataḥ - сьцісла, агулам uktaṃ - прамоўлена kṣetraṃ - ніва, tathā - а таксама jñānaṃ - знаньне ca - і jñeyaṃ - знаўнае, mad- мой bhaktaḥ божнік, vi-jñāya - вызнаўшы etad - гэта, mad- да майго bhāvāya - быцьця upa padyate - падыходзіць.
prakṛtiṃ puruṣaṃ caiva viddhy anādī ubhāv api
vikārāṃśca guṇāṃścaiva viddhi prakṛtisaṃbhavān 13.20
13.20 prakṛtiṃ - Пратвору ca eva - і puruṣaṃ - Дух, Мужа an-ādi - беспачатнымі viddhi - ведай ubhau - абодвух api - таксама, ca - і vi-kārān - вычыны, вытворы ca eva - і guṇān - кметы, праявы viddhi - ведай saṃbhavān - узьніклымі, узбытымі prakṛti- з пратворы.
kāryakāraṇakartṛtve hetuḥ prakṛtir ucyate
puruṣaḥ sukhaduḥkhānāṃ bhoktṛtve hetur ucyate 13.21
13.21 pra-kṛtiḥ - Пратвора ucyate - завецца hetuḥ - прычынай, спарухам kartṛtve - стану чыньніка, kārya- чыннага, чыні (кменю чыну) і kāraṇa- чыніва (сродку чыну), puruṣaḥ - Дух, Муж ucyate - завецца hetuḥ - прычынай, спарухам bhoktṛtve - стану спажыўцы sukha- асалодаў duḥkhānāṃ - і пакутаў.
puruṣaḥ prakṛtistho hi bhuṅkte prakṛtijān guṇān
kāraṇaṃ guṇasaṅgosya sadasadyonijanmasu 13.22
13.22 hi - Бо puruṣaḥ - Дух, Муж sthaḥ - стоячы prakṛti- ў пратворы bhuṅkte - спажывае guṇān - кметы, праявы prakṛti-jān - народжаныя з правторы, kāraṇaṃ - прычына, чыніва janmasu - нараджэньняў sad- у істых, добрых a-sadyoni- і няістых, ліхіх yoni- лонях - asya яго saṅgaḥ - дотык, злука guṇa- з кметамі, праявамі.
upadraṣṭānumantā ca bhartā bhoktā maheśvaraḥ
paramātmeti cāpyukto dehesmin puruṣaḥ paraḥ 13.23
13.22 upa-draṣṭā - Cпазорца, назіральнік ca - і anu-mantā - дазвольнік, bhartā - трымальнік, абаронца, гаспадар, муж bhoktā - спажыўца, mahā- вялікі īśvaraḥ - ўладар, ca api - а таксама parama- навышні ātmā - сам iti - так uktaḥ - называецца paraḥ - вышні puruṣaḥ - Дух, Муж asmin - у гэтым dehe - целе.
ya evaṃ vetti puruṣaṃ prakṛtiṃ ca guṇaiḥ saha
sarvathā vartamānopi na sa bhūyobhijāyate 13.24
13.24 yaḥ - Хто evaṃ - так vetti - ведае puruṣaṃ - дух ca - і prakṛtiṃ - пратвору saha - разам guṇaiḥ - з кметамі, праявамі, api - нават sarvathā - усякім чынам vartamānaḥ - існуючы, saḥ - той bhūyaḥ - болей na - не abhi jāyate - нараджаецца.
dhyānenātmani paśyanti kecid ātmānam ātmanā
anye sāṃkhyena yogena karmayogena cāpare 13.25
13.25 ke cid - Адныя paśyanti - бачаць ātmānam - сябе ātmanā - сабой ātmani - у сабе dhyānena - засяродам, думай, anye - іншыя sāṃkhyena - зьлічбай, yogena - яднаньнем, ca - а a-pare - другія - yogena - яднаньнем karma- чыну.
anye tv evam ajānantaḥ śrutvānyebhya upāsate
tepi cātitaranty eva mṛtyuṃ śrutiparāyaṇāḥ 13.26
13.26 anye - Іншыя tu - ж, a-jānantaḥ - ня знаючы evam - гэтак, śrutvā - паслухаўшы anyebhyaḥ - іншых, upa āsate - шануюць, ca - і te - яны, śruti- для якіх слуш para- вышні ā-yaṇāḥ - сьцег, api - таксама eva - напраўду ati taranti - пераўзыходзяць, перасягаюць mṛtyuṃ - сьмерць.
yāvat saṃjāyate kiṃcit sattvaṃ sthāvarajaṅgamam
kṣetrakṣetrajñasaṃyogāt tad viddhi bharatarṣabha 13.27
13.27 yāvat kiṃ cit - Якая бы ні saṃ jāyate - ўзьнікла sattvaṃ - іста, sthāvara- сталая, нурухомая jaṅgamam - ці рухомая, tad - тое viddhi - ведай saṃ-yogāt - ад злучэньня kṣetra- нівы kṣetra-jña- і нівазнаўца, ṛṣabha - о бык, правадыр bharata- нашчадкаў Бгараты.
samaṃ sarveṣu bhūteṣu tiṣṭhantaṃ parameśvaram
vinaśyatsv avinaśyantaṃ yaḥ paśyati sa paśyati 13.28
13.28 parama - Навышняга īśvaram - уладара, tiṣṭhantaṃ - які стаіць samaṃ - аднака, роўна, або таго самага sarveṣu - ува ўсіх bhūteṣu - бытах, a-vinaśyantaṃ - які ня гіне vi-naśyatsu - калі яны гінуць, yaḥ - хто paśyati - бачыць, saḥ - той paśyati - бачыць.
samaṃ paśyan hi sarvatra samavasthitam īśvaram
na hinasty ātmanātmānaṃ tato yāti parāṃ gatim 13.29
13.29 hi - Бо paśyan - які бачыць īśvaram - ўладара, sam-ava-sthitam - што стаіць samaṃ - аднака, роўна sarvatra - паўсюль, na hinasti - ён ня вадзіць, ня губіць ātmanā - сабой ātmānaṃ - сябе, tataḥ - таму yāti - ідзе parāṃ - вышнім gatim - сьцегам.
prakṛtyaiva ca karmāṇi kriyamāṇāni sarvaśaḥ
yaḥ paśyati tathātmānam akartāraṃ sa paśyati 13.30
13.30 ca - І yaḥ - хто paśyati - бачыць karmāṇi - чыны, kriyamāṇāni - чынёнымі eva - толькі prakṛtyā - пратворай sarvaśaḥ - суцэльна, tathā - а таксама ātmānam - сябе a-kartāraṃ - нячыньнікам, saḥ - той paśyati - бачыць.
yadā bhūtapṛthagbhāvam ekastham anupaśyati
tata eva ca vistāraṃ brahma saṃpadyate tadā 13.31
13.31 yadā - Калі anu paśyati - ён спазірае pṛthag- асобнае bhāvam - быцьцё bhūta- бытаў eka-stham - аднасталым, стойным у адным, ca - і eva - толькі tataḥ - з таго (аднаго) vi-stāraṃ - распасьцёртым, высторным, tadā - тады saṃ padyate - стаецца brahma - брагманам.
anāditvān nirguṇatvāt paramātmāyam avyayaḥ
śarīrasthopi kaunteya na karoti na lipyate 13.32
13.32 an-āditvāt - Праз беспачатнасьць, nir-guṇatvāt - бяскметнасьць, бязьякаснасьць ayam - гэты parama- навышні ātmā - сам a-vyayaḥ - нязьменны, вечны, api - нават sthaḥ - стоячы śarīra- ў целе, kaunteya - о сыне Кунті̄, na - ня karoti - чыніць, na - не lipyate - прыліпае, пляміцца.
yathā sarvagataṃ saukṣmyād ākāśaṃ nopalipyate
sarvatrāvasthito dehe tathātmā nopalipyate 13.33
13.33 yathā - Як sarva-gataṃ - усюды-сяжнае saukṣmyād - ад тонкасьці ā-kāśaṃ - неба, прастора na - не upa lipyate - не прыліпае, tathā - так sarvatra - паўсюдна ava-sthitaḥ - стоячы dehe - у целе ātmā - сам na - не upa lipyate - прыліпае, пляміцца.
yathā prakāśayaty ekaḥ kṛtsnaṃ lokam imaṃ raviḥ
kṣetraṃ kṣetrī tathā kṛtsnaṃ prakāśayati bhārata 13.34
13.34 yathā - Як ekaḥ - адзінае raviḥ - сонца pra kāśayati - асьвятляе kṛtsnaṃ - увесь imaṃ - гэты lokam - сьвет, kṣetraṃ kṣetrī tathā - так pra kāśayati - асьвятляе kṣetrī - нівавіт, спадар нівы kṛtsnaṃ - усю kṣetraṃ - ніву, bhārata - о нашчадак Бгараты.
kṣetrakṣetrajñayor evam antaraṃ jñānacakṣuṣā
bhūtaprakṛtimokṣaṃ ca ye vidur yānti te param 13.35
13.35 ye - Якія cakṣuṣā - вокам jñāna- знаньня viduḥ - ўведваюць evam - гэтак antaraṃ - мяжу, розьніцу kṣetra- нівы kṣetra-jñayoḥ - і знаўцы нівы, ca - і mokṣaṃ - вызволю prakṛti- з пратворы bhūta- бытаў, te - тыя yānti - ідуць param - да вышняга.
OM tat sad
iti śrīmad-bhagavad-gītāsūpaniṣatsu brahma-vidyāyāṃ yoga-śāstre śrīkṛṣṇārjuna-saṃvāde kṣetra-kṣetrajña-vibhāgayogo nāma trayodaśo'dhyāyaḥ
ОМ ТАТ САТ
такі ў сьвятарных Багавітавых Песьнях, сьвятых упанішадах, брагма-ведзі, йоґа-наставе, сумове сьвятога Кр̣шн̣ы і Ардж́уны трынаццаты ўзыход на імя "Йоґа падзелу нівы і нівазнаўцы".
arjuna uvāca
prakṛtiṃ puruṣaṃ caiva kṣetraṃ kṣetrajñam eva ca
etad veditum icchāmi jñānaṃ jñeyaṃ ca keśava 13.1
arjunaḥ - Ардж́уна uvāca - прамовіў:
13.1 prakṛtiṃ - Пратвору ca eva - а таксама puruṣaṃ - Дух, Мужа, kṣetraṃ - ніву, поле eva ca - а таксама kṣetrajñam - знаўцу нівы, поля, jñānaṃ - знаньне ca - і jñeyaṃ - знаўнае, знань, тое, што мае ўзнаць, etad - гэта icchāmi - я хачу veditum - ведаць, keśava - о Кеш́і-забойца.
śrībhagavān uvāca
idaṃ śarīraṃ kaunteya kṣetram ity abhidhīyate
etad yo vetti taṃ prāhuḥ kṣetrajña iti tadvidaḥ 13.2
śrī- Сьвяты bhagavān - Багавіт uvāca - прамовіў:
13.2 idaṃ - Гэтае śarīraṃ - цела, kaunteya - о сыне Кунті̄, kṣetram - ніва, поле iti - так abhi dhīyate - называецца, etad - гэта (ніву) yaḥ - хто vetti - ведае, taṃ - таго kṣetra-jñaḥ - знаўца нівы iti - так pra āhuḥ - называюць tad-vidaḥ - тагаведы, веднікі Таго, або якія ведаюць іх (ніву і нівазнаўцу).
kṣetrajñaṃ cāpi māṃ viddhi sarvakṣetreṣu bhārata
kṣetrakṣetrajñayor jñānaṃ yat taj jñānaṃ mataṃ mama 13.3
13.3 kṣetrajñaṃ - Знаўцам нівы viddhi - ведай māṃ - мяне ca api - таксама sarva- ва ўсіх kṣetreṣu - нівах, bhārata - о нашчадак Бгараты (Ардж́уна), yat - якое jñānaṃ - знаньне kṣetra- нівы kṣetra-jñayoḥ і знаўцы нівы, tat - тое mama - мной mataṃ - лічыцца jñānaṃ - знаньнем.
tat kṣetraṃ yac ca yādṛk ca yadvikāri yataśca yat
sa ca yo yatprabhāvaśca tat samāsena me śṛṇu 13.4
13.4 ca - І tat - тое, yat - што (ёсьць) kṣetraṃ - ніва, yat - якая, yādṛk ca - якога віду, yad-vikāri - якія мае вычыны, вытворы, ca - і yataḥ - адкуль, ca - і yаḥ - які saḥ - ён (знаўца нівы), ca - і yat- якая pra-bhāvaḥ - яго ўлада, магута, або пачатак, tat - тое samāsena - агулам, сьцісла śṛṇu - слухай me - ад мяне.
ṛṣibhir bahudhā gītaṃ chandobhir vividhaiḥ pṛthak
brahmasūtrapadaiścaiva hetumadbhir viniścitaiḥ 13.5
13.5 gītaṃ - Усьпяванае ṛṣibhiḥ - рушамі bahudhā - множна vividhaiḥ - рознымі chandobhiḥ - памерамі, сьпевамі pṛthak - разнастайна, ca eva - а таксама hetumadbhiḥ - доказнымі, прычынавітымі vi-niś-citaiḥ - рашучымі, вырашальнымі padaiḥ - словамі brahma-sūtra- брагма-сӯтраў -
mahābhūtāny ahaṃkāro buddhir avyaktam eva ca
indriyāṇi daśaikaṃ ca pañca cendriyagocarāḥ 13.6
13.6 mahā- вялікія bhūtāni - быты (прастор, вецер, агонь, вада, зямля), ahaṃ-kāraḥ - язьня, слова “я”, buddhiḥ - розум, eva ca - а таксама a-vyaktam - невыяўнае, daśa - дзесяць indriyāṇi - здоляў (пяць здоляў знаньня - вуха, скура, вока, язык, нос і пяць здоляў чыну - рот, нага, рука, спародак, спарожня) ca - і ekaṃ - адзін (мысел), ca - і pañca - пяць go-carāḥ - пашаў indriya- здоляў (гук, дотык, вобраз, пах, смак, пах),
icchā dveṣaḥ sukhaṃ duḥkhaṃ saṃghātaścetanā dhṛtiḥ
etat kṣetraṃ samāsena savikāram udāhṛtam 13.7
13.7 icchā - жаданьне, цяга dveṣaḥ - агіда, адпрэчаньне, sukhaṃ - асалода, duḥkhaṃ - пакута, боль, saṃghātaḥ - злучво, цела, cetanā - чуцьцё, чуваньне, dhṛtiḥ - трываньне, etat - гэта samāsena - агулам, сьцісла kṣetraṃ - ніва sa-vikāram - разам зь яе вытворамі ud-ā-hṛtam - паказана.
amānitvam adambhitvam ahiṃsā kṣāntir ārjavam
ācāryopāsanaṃ śaucaṃ sthairyam ātmavinigrahaḥ 13.8
13.8 a-mānitvam - Нягордасьць, a-dambhitvam - нялжывасьць, a-hiṃsā - бязвада, kṣāntiḥ - цярпеньне, ārjavam - шчырасьць, прамата, upāsanaṃ - пашана ā-cārya- настаўніка, śaucaṃ - чысьціня, sthairyam - стойкасьць, vi-ni-grahaḥ - стрыманьне ātma- сябе,
indriyārtheṣu vairāgyam anahaṃkāra eva ca
janmamṛtyujarāvyādhiduḥkhadoṣānudarśanam 13.9
13.9 vairāgyam - бязжарсьце artheṣu - да цэляў indriya - здоляў, eva ca - а таксама an-ahaṃkāraḥ - адсутнасьць язьні, мніва “я”, anu-darśanam - бачаньне doṣa- ганы janma- - раджэньня, mṛtyu- сьмерці, jarā- старасьці, vyādhi- хваробы, duḥkha- пакуты, болю,
asaktir anabhiṣvaṅgaḥ putradāragṛhādiṣu
nityaṃ ca samacittatvam iṣṭāniṣṭopapattiṣu 13.10
13.10 a-saktiḥ - незалежнасьць, несачэньне, an-abhiṣvaṅgaḥ - непрывязнасьць putra- да дзяцей, dāra- жонаў, gṛha- дома ādiṣu - і іншага, ca - і nityaṃ - заўсёды sama-cittatvam - аднака-чуцьцёвасьць iṣṭa- у жаданых an-iṣṭa- - і нежаданых upa-pattiṣu - здарэньнях,
mayi cānanyayogena bhaktir avyabhicāriṇī
viviktadeśasevitvam aratir janasaṃsadi 13.11
13.11 a-vyabhicāriṇī - няўхільнае bhaktiḥ - бажаньне mayi - мяне an-anya- недаіншым yogena - яднаньнем, sevitvam - жыцьцё vi-vikta- ў самотнай deśa- мясьціне, a-ratiḥ - нярадасьць saṃsadi - ад збору, сходу jana- людзей,
adhyātmajñānanityatvaṃ tattvajñānārthadarśanam
etaj jñānam iti proktam ajñānaṃ yad atonyathā 13.12
13.12 nityatvaṃ - сталасьць, неадымнасьць jñāna- знаньня adhyātma- прасамасьці, darśanam - бачаньне artha- змыслу jñāna- знаньня tattva- тоества, etat - гэта jñānam - знаньне iti - так pra-uktam - прагалошана, a-jñānaṃ - нязнаньне - yad - што ataḥ - ад гэтага anyathā - інакш.
jñeyaṃ yat tat pravakṣyāmi yaj jñātvāmṛtam aśnute
anādimat paraṃ brahma na sat tan nāsad ucyate 13.13
13.12 yat - Што (ёсьць) jñeyaṃ - знаўнае, што мае ўзнаць, tat - тое pra vakṣyāmi - я прамоўлю, jñātvā - спазнаўшы yat - якое, aśnute - ён здабывае a-mṛtam - нясьмерце - an-ādimat - беспачатны, paraṃ - вышні brahma - брагман, tat - ён na - ні sat - існым, na - ні a-sad - няісным ucyate - не завецца.
sarvataḥpāṇipādaṃ tat sarvatokṣiśiromukham
sarvataḥ śrutimal loke sarvam āvṛtya tiṣṭhati 13.14
13.14 tat - Той, sarvataḥ- паўсюль pāṇi- рукі pādaṃ - і ногі якога, sarvataḥ - паўсюль akṣi- вочы, śiraḥ- галовы, mukham - і твары якога, sarvataḥ - паўсюль śrutimat - маючы слых, вушы loke - ў сьвеце, tiṣṭhati - ён стаіць, sarvam - усё ā-vṛtya - агарнуўшы, авярнуўшы.
sarvendriyaguṇābhāsaṃ sarvendriyavivarjitam
asaktaṃ sarvabhṛc caiva nirguṇaṃ guṇabhoktṛ ca 13.15
13.15 ā-bhāsaṃ - Зьзяючы guṇa- кметамі, праявамі sarva- усіх indriya- здоляў, vi-varjitam - пазбыты sarva- усіх indriya- здоляў, a-saktaṃ - нязьвязны ca eva - і sarva-bhṛt - усё-трымальны, nir-guṇaṃ - вольны ад кметаў, бяскметны, беспраяўны, bhoktṛ - спажыўца guṇa- кметаў.
bahir antaśca bhūtānām acaraṃ caram eva ca
sūkṣmatvāt tad avijñeyaṃ dūrasthaṃ cāntike ca tat 13.16
13.16 bahir - Вонках ca - і antaḥ - ўнутры bhūtānām - бытаў, a-caraṃ - нерухомы eva ca - а таксама caram - рухавы, tad - ён a-vijñeyaṃ - невызнаўны sūkṣmatvāt - праз тонкасьці, sthaṃ - што стаіць dūra- далёка ca - і antike - блізка.
avibhaktaṃ ca bhūteṣu vibhaktam iva ca sthitam
bhūtabhartṛ ca taj jñeyaṃ grasiṣṇu prabhaviṣṇu ca 13.17
13.17 ca - І a-vibhaktaṃ - непадзельнае bhūteṣu - ў бытах, ca - і sthitam - стаіць iva - нібы vi-bhaktam - падзельнае, ca - і bhartṛ - трымальнік, носьбіт, уладнік bhūta- бытаў tat - тое jñeyaṃ - знаўнае, grasiṣṇu - паглынальнік ca - і pra-bhaviṣṇu - выточнік, пачынальнік, узбаўца.
jyotiṣām api taj jyotis tamasaḥ param ucyate
jñānaṃ jñeyaṃ jñānagamyaṃ hṛdi sarvasya viṣṭhitam 13.18
13.18 tat - Яно ucyate- завецца jyotiḥ - сьвятлом api - нават jyotiṣām - сьветачаў, param - вышэйшае, пазамежнае tamasaḥ - за цемру, jñānaṃ - знаньне, jñeyaṃ - знаўнае, gamyaṃ - дасяжнае jñāna- знаньнем, vi-ṣṭhitam - распасьцёртае, існае hṛdi - у сэрцы sarvasya - кожнага.
iti kṣetraṃ tathā jñānaṃ jñeyaṃ coktaṃ samāsataḥ
madbhakta etad vijñāya madbhāvāyopapadyate 13.19
13.19 iti - Так samāsataḥ - сьцісла, агулам uktaṃ - прамоўлена kṣetraṃ - ніва, tathā - а таксама jñānaṃ - знаньне ca - і jñeyaṃ - знаўнае, mad- мой bhaktaḥ божнік, vi-jñāya - вызнаўшы etad - гэта, mad- да майго bhāvāya - быцьця upa padyate - падыходзіць.
prakṛtiṃ puruṣaṃ caiva viddhy anādī ubhāv api
vikārāṃśca guṇāṃścaiva viddhi prakṛtisaṃbhavān 13.20
13.20 prakṛtiṃ - Пратвору ca eva - і puruṣaṃ - Дух, Мужа an-ādi - беспачатнымі viddhi - ведай ubhau - абодвух api - таксама, ca - і vi-kārān - вычыны, вытворы ca eva - і guṇān - кметы, праявы viddhi - ведай saṃbhavān - узьніклымі, узбытымі prakṛti- з пратворы.
kāryakāraṇakartṛtve hetuḥ prakṛtir ucyate
puruṣaḥ sukhaduḥkhānāṃ bhoktṛtve hetur ucyate 13.21
13.21 pra-kṛtiḥ - Пратвора ucyate - завецца hetuḥ - прычынай, спарухам kartṛtve - стану чыньніка, kārya- чыннага, чыні (кменю чыну) і kāraṇa- чыніва (сродку чыну), puruṣaḥ - Дух, Муж ucyate - завецца hetuḥ - прычынай, спарухам bhoktṛtve - стану спажыўцы sukha- асалодаў duḥkhānāṃ - і пакутаў.
puruṣaḥ prakṛtistho hi bhuṅkte prakṛtijān guṇān
kāraṇaṃ guṇasaṅgosya sadasadyonijanmasu 13.22
13.22 hi - Бо puruṣaḥ - Дух, Муж sthaḥ - стоячы prakṛti- ў пратворы bhuṅkte - спажывае guṇān - кметы, праявы prakṛti-jān - народжаныя з правторы, kāraṇaṃ - прычына, чыніва janmasu - нараджэньняў sad- у істых, добрых a-sadyoni- і няістых, ліхіх yoni- лонях - asya яго saṅgaḥ - дотык, злука guṇa- з кметамі, праявамі.
upadraṣṭānumantā ca bhartā bhoktā maheśvaraḥ
paramātmeti cāpyukto dehesmin puruṣaḥ paraḥ 13.23
13.22 upa-draṣṭā - Cпазорца, назіральнік ca - і anu-mantā - дазвольнік, bhartā - трымальнік, абаронца, гаспадар, муж bhoktā - спажыўца, mahā- вялікі īśvaraḥ - ўладар, ca api - а таксама parama- навышні ātmā - сам iti - так uktaḥ - называецца paraḥ - вышні puruṣaḥ - Дух, Муж asmin - у гэтым dehe - целе.
ya evaṃ vetti puruṣaṃ prakṛtiṃ ca guṇaiḥ saha
sarvathā vartamānopi na sa bhūyobhijāyate 13.24
13.24 yaḥ - Хто evaṃ - так vetti - ведае puruṣaṃ - дух ca - і prakṛtiṃ - пратвору saha - разам guṇaiḥ - з кметамі, праявамі, api - нават sarvathā - усякім чынам vartamānaḥ - існуючы, saḥ - той bhūyaḥ - болей na - не abhi jāyate - нараджаецца.
dhyānenātmani paśyanti kecid ātmānam ātmanā
anye sāṃkhyena yogena karmayogena cāpare 13.25
13.25 ke cid - Адныя paśyanti - бачаць ātmānam - сябе ātmanā - сабой ātmani - у сабе dhyānena - засяродам, думай, anye - іншыя sāṃkhyena - зьлічбай, yogena - яднаньнем, ca - а a-pare - другія - yogena - яднаньнем karma- чыну.
anye tv evam ajānantaḥ śrutvānyebhya upāsate
tepi cātitaranty eva mṛtyuṃ śrutiparāyaṇāḥ 13.26
13.26 anye - Іншыя tu - ж, a-jānantaḥ - ня знаючы evam - гэтак, śrutvā - паслухаўшы anyebhyaḥ - іншых, upa āsate - шануюць, ca - і te - яны, śruti- для якіх слуш para- вышні ā-yaṇāḥ - сьцег, api - таксама eva - напраўду ati taranti - пераўзыходзяць, перасягаюць mṛtyuṃ - сьмерць.
yāvat saṃjāyate kiṃcit sattvaṃ sthāvarajaṅgamam
kṣetrakṣetrajñasaṃyogāt tad viddhi bharatarṣabha 13.27
13.27 yāvat kiṃ cit - Якая бы ні saṃ jāyate - ўзьнікла sattvaṃ - іста, sthāvara- сталая, нурухомая jaṅgamam - ці рухомая, tad - тое viddhi - ведай saṃ-yogāt - ад злучэньня kṣetra- нівы kṣetra-jña- і нівазнаўца, ṛṣabha - о бык, правадыр bharata- нашчадкаў Бгараты.
samaṃ sarveṣu bhūteṣu tiṣṭhantaṃ parameśvaram
vinaśyatsv avinaśyantaṃ yaḥ paśyati sa paśyati 13.28
13.28 parama - Навышняга īśvaram - уладара, tiṣṭhantaṃ - які стаіць samaṃ - аднака, роўна, або таго самага sarveṣu - ува ўсіх bhūteṣu - бытах, a-vinaśyantaṃ - які ня гіне vi-naśyatsu - калі яны гінуць, yaḥ - хто paśyati - бачыць, saḥ - той paśyati - бачыць.
samaṃ paśyan hi sarvatra samavasthitam īśvaram
na hinasty ātmanātmānaṃ tato yāti parāṃ gatim 13.29
13.29 hi - Бо paśyan - які бачыць īśvaram - ўладара, sam-ava-sthitam - што стаіць samaṃ - аднака, роўна sarvatra - паўсюль, na hinasti - ён ня вадзіць, ня губіць ātmanā - сабой ātmānaṃ - сябе, tataḥ - таму yāti - ідзе parāṃ - вышнім gatim - сьцегам.
prakṛtyaiva ca karmāṇi kriyamāṇāni sarvaśaḥ
yaḥ paśyati tathātmānam akartāraṃ sa paśyati 13.30
13.30 ca - І yaḥ - хто paśyati - бачыць karmāṇi - чыны, kriyamāṇāni - чынёнымі eva - толькі prakṛtyā - пратворай sarvaśaḥ - суцэльна, tathā - а таксама ātmānam - сябе a-kartāraṃ - нячыньнікам, saḥ - той paśyati - бачыць.
yadā bhūtapṛthagbhāvam ekastham anupaśyati
tata eva ca vistāraṃ brahma saṃpadyate tadā 13.31
13.31 yadā - Калі anu paśyati - ён спазірае pṛthag- асобнае bhāvam - быцьцё bhūta- бытаў eka-stham - аднасталым, стойным у адным, ca - і eva - толькі tataḥ - з таго (аднаго) vi-stāraṃ - распасьцёртым, высторным, tadā - тады saṃ padyate - стаецца brahma - брагманам.
anāditvān nirguṇatvāt paramātmāyam avyayaḥ
śarīrasthopi kaunteya na karoti na lipyate 13.32
13.32 an-āditvāt - Праз беспачатнасьць, nir-guṇatvāt - бяскметнасьць, бязьякаснасьць ayam - гэты parama- навышні ātmā - сам a-vyayaḥ - нязьменны, вечны, api - нават sthaḥ - стоячы śarīra- ў целе, kaunteya - о сыне Кунті̄, na - ня karoti - чыніць, na - не lipyate - прыліпае, пляміцца.
yathā sarvagataṃ saukṣmyād ākāśaṃ nopalipyate
sarvatrāvasthito dehe tathātmā nopalipyate 13.33
13.33 yathā - Як sarva-gataṃ - усюды-сяжнае saukṣmyād - ад тонкасьці ā-kāśaṃ - неба, прастора na - не upa lipyate - не прыліпае, tathā - так sarvatra - паўсюдна ava-sthitaḥ - стоячы dehe - у целе ātmā - сам na - не upa lipyate - прыліпае, пляміцца.
yathā prakāśayaty ekaḥ kṛtsnaṃ lokam imaṃ raviḥ
kṣetraṃ kṣetrī tathā kṛtsnaṃ prakāśayati bhārata 13.34
13.34 yathā - Як ekaḥ - адзінае raviḥ - сонца pra kāśayati - асьвятляе kṛtsnaṃ - увесь imaṃ - гэты lokam - сьвет, kṣetraṃ kṣetrī tathā - так pra kāśayati - асьвятляе kṣetrī - нівавіт, спадар нівы kṛtsnaṃ - усю kṣetraṃ - ніву, bhārata - о нашчадак Бгараты.
kṣetrakṣetrajñayor evam antaraṃ jñānacakṣuṣā
bhūtaprakṛtimokṣaṃ ca ye vidur yānti te param 13.35
13.35 ye - Якія cakṣuṣā - вокам jñāna- знаньня viduḥ - ўведваюць evam - гэтак antaraṃ - мяжу, розьніцу kṣetra- нівы kṣetra-jñayoḥ - і знаўцы нівы, ca - і mokṣaṃ - вызволю prakṛti- з пратворы bhūta- бытаў, te - тыя yānti - ідуць param - да вышняга.
OM tat sad
iti śrīmad-bhagavad-gītāsūpaniṣatsu brahma-vidyāyāṃ yoga-śāstre śrīkṛṣṇārjuna-saṃvāde kṣetra-kṣetrajña-vibhāgayogo nāma trayodaśo'dhyāyaḥ
ОМ ТАТ САТ
такі ў сьвятарных Багавітавых Песьнях, сьвятых упанішадах, брагма-ведзі, йоґа-наставе, сумове сьвятога Кр̣шн̣ы і Ардж́уны трынаццаты ўзыход на імя "Йоґа падзелу нівы і нівазнаўцы".
Пераклаў з санскрыту Міхась Баярын.
No comments:
Post a Comment