Мы спадкуем мову ад продкаў. Мова - спадчына, традыцыя чалавецтва, што лучыць людзей аднаго часу ў грамадзтва, і скрозь усе часы злучае ўсё чалавецтва з пачаткам, Родам. Мова яднае людзей, яна - адзінае людзей, таму мова - род, брагман людзей. Людзі ўзьнікаюць і жывуць у мове, мова - іх радзіма і продак. Мова - родная чалавеку як віду.
yajñéna vācáḥ padavī́yam āyan tā́m ánv avindann ṛ́ṣiṣu práviṣṭām - “Аброкам мовы дарогу яны прайшлі, яе спанайшлі яны ў рушаў праніклай...” (Ṛg-veda 10.71.3). Продкі людзей, першыя моўцы, знайшлі мову ў сабе. Пачатак мовы ёсьць для людзей знаходжаньнем, ведай мовы (vidyate iti vedaḥ). Ведай, якую знайшлі, увідзелі рушы, была мова. Таму той, хто ўсходзіць да роду (brahma-cārī), мае ўзнаць усю мову як веду, знайсьці яе ў сабе як свой род і пачатак.
sáktum iva títaünā punánto yátra dhī́rā mánasā vā́cam ákrata - “Нібы муку́ сітам чысьцячы, дзе разумныя мыслам мову чынілі...” (Ṛg-veda 10.71.2). Пачатак мовы ёсьць для людзей ачышчэньнем. Чалавек бачыць і чуе ня ўсё, што ўваходзіць у дзьверы ўспрыйма, але тое, што яўляе, паказавае мова. Усё ўспрыманае праходзіць праз гэтае сіта, фільтр, ачышчальнік мовы. Мова прасейвае неразрознае, непракметнае, яўляючы, выкмячаючы сьветлае, яснае. Чорным, цёмным, неразрозным здаецца чалавеку поўня невыявы, і белым, сьветлым, ясным, разрозным, чыстым здаецца сьвет. Ачышчальнік мовы бароніць чалавека ад ваднага, пакідаючы за чартой зроку і слыху варожых бытаў, чортаў. З пратворы ўсемагчымасьці мова яўляе чалавеку сутвор сьвету і вобраз чалавека ў сьвеце. Чалавек жыве ў сьвеце, яўленым мовай, прымаючы выяву за сьвет, а сваю выяву за сябе самога.
Сутвор (saṃskāra) мовы супадае зь яе ачышчэньнем. Ачышчэньне стаіць на пачатку мовы, і таму ўся мова - чыстая, ясная, сьветлая, сьвятая ад пачатку. Першамова ня можа быць іншай, бо ачышчальнік, сіта складае саму яе істу. Мова, знойдзеная рушамі, продкамі чалавецтва завецца saṃskṛtā vāk - сутворнай, ачышчанай, чыстай мовай, што вынікае з вышняга ачышчальніка (pavitram uttamam). Калі ў выніку заняпаду, зьмяшэньня яна брудзіцца, робіцца нячыстай, упратворнай (prākṛta), сам сьвет чалавека, будучы толькі яе выявай, рашчыняецца ў пратворы, як пабіты збан вяртаецца ў гліну. Грубая, недасканалая мова ня можа папярэднічаць чыстай і сутворнай, як аскепкі кубка ня могуць папярэднічаць кубку. Чыстая і сутворная мова не разьвіваецца з грубай і недасканалай, як кубак не вырабляецца і не разьвіваецца з сваіх аскепкаў.
bṛ́haspate prathamáṃ vācó ágraṃ yát praírata nāmadhéyaṃ dádhānāḥ, yád eṣāṃ śréṣṭhaṃ yád ariprám ā́sīt preṇā́ tád eṣāṃ níhitaṃ gúhāvíḥ - “Пане слова, быў першы пачатак мовы, калі імя-дзею рушылі дзейныя, што было ў іх найлепшае, чыстае, тое, глыбока сукрытае, любоўю яны явілі” (Ṛg-veda 10.71.1). Пачатак мовы ёсьць для людзей адкрыцьцём сукрытага, явай таемнага, даставаньнем глыбокага. Мова кожны раз вынікае з таемнага, глыбокага, сукрытага у яўнае, яснае, адкрытае, дзеліць ноч і дзень. Таемнае і сукрытае стаіць на самым пачатку мовы. Мова выяўляе таемнае, і як выява таемнага заўжды захоўвае тайну. І мова, і моўча паходзяць з пратвору mu (маўчаць). Найлепшае - чыста, чыстае - сукрыта, сукрытае - таемна, таемнае - адзінока, адзінокае - адзіна. Мова вынікае з адзінага. maunaṃ caivāsmi guhyānāṃ - “Я моўча таемных” (Багавітава Песьня 10.38). Таемен Бог.
tā́m ābhṛ́tyā vy àdadhuḥ purutrā́ tā́ṃ saptá rebhā́ abhí sáṃ navante - “...яе прынесшы, яны разьдзялілі множна, яе сем слаўцаў разам вітаюць” (Ṛg-veda 10.71.3). Пачатак мовы ёсьць пачаткам паэзіі. Мова адпачатку зьяўляецца як аброчны ведасьпеў рушаў. І тое, што завецца паэзіяй, спачатку называецца мовай. Таму паэзія ўсякі раз вяртае да пачатку сьвету. “Першым разам, божым часам” - пачынаюцца замовы, пераносячы замоўцу ў час Роду, робячы раднай, дзейснай ягоную мову. Таму паэзія творыцца ў тайне і адзіноце. Яе выява захоўвае тайну, якую нельга паведаміць іншым чынам, не згубіўшы яе. Паэзія загадвае загадку, і той хто яе разгадвае апынаецца ў першачасе, дзе яна была створана. Таму тое, што завецца грэцкім словам “паэзія”, можна назваць таявай, словам створаным Разанавым з тайны і явы. Таява яўляе тайнае, але захоўвае яго тайнай, загадкай. Таяваць значыць яўляць тайну, не парушаючы тайну. Таявітам мае называць паэта, які яўляе і захоўвае тайну Роду. Таймо - яго твор, мудра̄, пячатка (lakṣmī) тайны роду на мове, што таймуе словам нямыснае і няяўнае. Чыстае таемна. Чысьціню і тайну мовы ахоўвае таява. bhadraíṣāṃ lakṣmī́r níhitā́dhi vācí - “...бо шчасны іх знак укладзены ў мову” (Веда рочаў 10.71.2)
vāgvai parācyavyākṛtāvadat. te devā indram abruvannimāṃ no vācaṃ vyākurviti … tāmindro madhyato’vakramya vyākaroṫ tasmādiyaṃ vyākṛtā vāg udyate - “Раней мова была невыпраўнай. Індру мовілі тыя багі - выпраяві нам гэтую мову... Індра, увайшоўшы ў сярэдзіну яе, выпраявіў яе. Таму выпраяўная мова ўзыходзіць” (Тайттірі̄йа-сам̣гіта̄ 6.4.7.3-4) - Выпраяўвай (vyākaraṇa) называецца гэты першасны сутвор (saṃskāra) ачышчэньня мовы, ачышчальнік, сіта, што стаіць на пачатку мовы, дзелячы дзень і ноч, яву і наву.
Пытаньне пра змысел рэчы - гэта пытаньне пра яе чысьціню, пра тое, што яна ў чыстым выглядзе, у адрозьненьні ад усяго іншага, у поўнай і найлепшай якасьці. Выбіраючы кубак, яго параўноўваюць зь яго чыстым змыслам, шукаючы, які найбольш адпавядае яго чысьціні. Змысел - гэта чысьціня рэчы. Імя выяўляе змысел. Мова - прастора ўсіх імёнаў, лучнасьць усяго змыслу, і таму - поўня чысьціні. І калі пытаньне пра рэч, гэта пытаньне пра яе чысьціню, то пытаньне пра мову, гэты пытаньне пра чысьціню чысьціні. І калі мы пытаемся, якой мае быць мова, мы пытаем пра яе чысьціню. Мова мае быць чыстай.
yajñéna vācáḥ padavī́yam āyan tā́m ánv avindann ṛ́ṣiṣu práviṣṭām - “Аброкам мовы дарогу яны прайшлі, яе спанайшлі яны ў рушаў праніклай...” (Ṛg-veda 10.71.3). Продкі людзей, першыя моўцы, знайшлі мову ў сабе. Пачатак мовы ёсьць для людзей знаходжаньнем, ведай мовы (vidyate iti vedaḥ). Ведай, якую знайшлі, увідзелі рушы, была мова. Таму той, хто ўсходзіць да роду (brahma-cārī), мае ўзнаць усю мову як веду, знайсьці яе ў сабе як свой род і пачатак.
sáktum iva títaünā punánto yátra dhī́rā mánasā vā́cam ákrata - “Нібы муку́ сітам чысьцячы, дзе разумныя мыслам мову чынілі...” (Ṛg-veda 10.71.2). Пачатак мовы ёсьць для людзей ачышчэньнем. Чалавек бачыць і чуе ня ўсё, што ўваходзіць у дзьверы ўспрыйма, але тое, што яўляе, паказавае мова. Усё ўспрыманае праходзіць праз гэтае сіта, фільтр, ачышчальнік мовы. Мова прасейвае неразрознае, непракметнае, яўляючы, выкмячаючы сьветлае, яснае. Чорным, цёмным, неразрозным здаецца чалавеку поўня невыявы, і белым, сьветлым, ясным, разрозным, чыстым здаецца сьвет. Ачышчальнік мовы бароніць чалавека ад ваднага, пакідаючы за чартой зроку і слыху варожых бытаў, чортаў. З пратворы ўсемагчымасьці мова яўляе чалавеку сутвор сьвету і вобраз чалавека ў сьвеце. Чалавек жыве ў сьвеце, яўленым мовай, прымаючы выяву за сьвет, а сваю выяву за сябе самога.
Сутвор (saṃskāra) мовы супадае зь яе ачышчэньнем. Ачышчэньне стаіць на пачатку мовы, і таму ўся мова - чыстая, ясная, сьветлая, сьвятая ад пачатку. Першамова ня можа быць іншай, бо ачышчальнік, сіта складае саму яе істу. Мова, знойдзеная рушамі, продкамі чалавецтва завецца saṃskṛtā vāk - сутворнай, ачышчанай, чыстай мовай, што вынікае з вышняга ачышчальніка (pavitram uttamam). Калі ў выніку заняпаду, зьмяшэньня яна брудзіцца, робіцца нячыстай, упратворнай (prākṛta), сам сьвет чалавека, будучы толькі яе выявай, рашчыняецца ў пратворы, як пабіты збан вяртаецца ў гліну. Грубая, недасканалая мова ня можа папярэднічаць чыстай і сутворнай, як аскепкі кубка ня могуць папярэднічаць кубку. Чыстая і сутворная мова не разьвіваецца з грубай і недасканалай, як кубак не вырабляецца і не разьвіваецца з сваіх аскепкаў.
bṛ́haspate prathamáṃ vācó ágraṃ yát praírata nāmadhéyaṃ dádhānāḥ, yád eṣāṃ śréṣṭhaṃ yád ariprám ā́sīt preṇā́ tád eṣāṃ níhitaṃ gúhāvíḥ - “Пане слова, быў першы пачатак мовы, калі імя-дзею рушылі дзейныя, што было ў іх найлепшае, чыстае, тое, глыбока сукрытае, любоўю яны явілі” (Ṛg-veda 10.71.1). Пачатак мовы ёсьць для людзей адкрыцьцём сукрытага, явай таемнага, даставаньнем глыбокага. Мова кожны раз вынікае з таемнага, глыбокага, сукрытага у яўнае, яснае, адкрытае, дзеліць ноч і дзень. Таемнае і сукрытае стаіць на самым пачатку мовы. Мова выяўляе таемнае, і як выява таемнага заўжды захоўвае тайну. І мова, і моўча паходзяць з пратвору mu (маўчаць). Найлепшае - чыста, чыстае - сукрыта, сукрытае - таемна, таемнае - адзінока, адзінокае - адзіна. Мова вынікае з адзінага. maunaṃ caivāsmi guhyānāṃ - “Я моўча таемных” (Багавітава Песьня 10.38). Таемен Бог.
tā́m ābhṛ́tyā vy àdadhuḥ purutrā́ tā́ṃ saptá rebhā́ abhí sáṃ navante - “...яе прынесшы, яны разьдзялілі множна, яе сем слаўцаў разам вітаюць” (Ṛg-veda 10.71.3). Пачатак мовы ёсьць пачаткам паэзіі. Мова адпачатку зьяўляецца як аброчны ведасьпеў рушаў. І тое, што завецца паэзіяй, спачатку называецца мовай. Таму паэзія ўсякі раз вяртае да пачатку сьвету. “Першым разам, божым часам” - пачынаюцца замовы, пераносячы замоўцу ў час Роду, робячы раднай, дзейснай ягоную мову. Таму паэзія творыцца ў тайне і адзіноце. Яе выява захоўвае тайну, якую нельга паведаміць іншым чынам, не згубіўшы яе. Паэзія загадвае загадку, і той хто яе разгадвае апынаецца ў першачасе, дзе яна была створана. Таму тое, што завецца грэцкім словам “паэзія”, можна назваць таявай, словам створаным Разанавым з тайны і явы. Таява яўляе тайнае, але захоўвае яго тайнай, загадкай. Таяваць значыць яўляць тайну, не парушаючы тайну. Таявітам мае называць паэта, які яўляе і захоўвае тайну Роду. Таймо - яго твор, мудра̄, пячатка (lakṣmī) тайны роду на мове, што таймуе словам нямыснае і няяўнае. Чыстае таемна. Чысьціню і тайну мовы ахоўвае таява. bhadraíṣāṃ lakṣmī́r níhitā́dhi vācí - “...бо шчасны іх знак укладзены ў мову” (Веда рочаў 10.71.2)
vāgvai parācyavyākṛtāvadat. te devā indram abruvannimāṃ no vācaṃ vyākurviti … tāmindro madhyato’vakramya vyākaroṫ tasmādiyaṃ vyākṛtā vāg udyate - “Раней мова была невыпраўнай. Індру мовілі тыя багі - выпраяві нам гэтую мову... Індра, увайшоўшы ў сярэдзіну яе, выпраявіў яе. Таму выпраяўная мова ўзыходзіць” (Тайттірі̄йа-сам̣гіта̄ 6.4.7.3-4) - Выпраяўвай (vyākaraṇa) называецца гэты першасны сутвор (saṃskāra) ачышчэньня мовы, ачышчальнік, сіта, што стаіць на пачатку мовы, дзелячы дзень і ноч, яву і наву.
Пытаньне пра змысел рэчы - гэта пытаньне пра яе чысьціню, пра тое, што яна ў чыстым выглядзе, у адрозьненьні ад усяго іншага, у поўнай і найлепшай якасьці. Выбіраючы кубак, яго параўноўваюць зь яго чыстым змыслам, шукаючы, які найбольш адпавядае яго чысьціні. Змысел - гэта чысьціня рэчы. Імя выяўляе змысел. Мова - прастора ўсіх імёнаў, лучнасьць усяго змыслу, і таму - поўня чысьціні. І калі пытаньне пра рэч, гэта пытаньне пра яе чысьціню, то пытаньне пра мову, гэты пытаньне пра чысьціню чысьціні. І калі мы пытаемся, якой мае быць мова, мы пытаем пра яе чысьціню. Мова мае быць чыстай.
