May 20, 2014

Сымбалі роднага краю

“Вось сымбаль твой, забыты краю родны!” - кажа паэт пра гаршчок насеньня, знойдзены ў эґіпецкай магіле. Старажытнае зерне, кінутае ў глебу, дае новую ўскалось. Край жа родны раскрываецца як крыніца, што прабіваецца зь зямлі на прастор.

І нельга сказаць, што зерне зьяўляецца сымбалем крыніцы. Бо і зерне, і крыніца - сымбалі аднаго вечнага чыну вымыканьня з матчынай прасторы. А гаворка ўвогуле ідзе пра беларускую нацыю.

“А дзе ж тая крынічэнька, што голуб купаўся?” - пытае хлапец у песьні, і дадае - “А дзе ж тая дзяўчынонька, што я заляцаўся?” Дзяўчына робіцца раўналежнай крыніцы паводле агульнага чыну, што ўчыняецца над ёй: “А ўжо з тае крынічэньні валы воду п’юць. А ўжо тую дзяўчыноньку за руку вядуць.” І гэта робіцца дзеля далейшага магічнага сэнсавага дзеньня: “А я ж тую крынічэньку тыччам ператычу. А я ж тую дзяўчыноньку клічам пераклічу”.

Ізноў нельга сказаць, што крыніца зьяўляецца сымбалем дзяўчыны, або наадварот, што дзяўчына зьяўляецца сымбалем крыніцы. І дзяўчына, і крыніца робяцца сымбалем падставовага дзеяньня страты і аднаўленьня чысьціні.

Сымбаль - гэта знак, які азначае сваё дзеяньне, свадзею. Крыніца - сымбаль вымыканьня, магіла - сымбаль пахаваньня, кола - сымбаль паўнаты. Сымбаль ствараецца як раўналежнасьць, дзеяньне паўторанае ў іншай прасторы. Сымбалічны сэнс выявы роўны руху, які яе стварае. Сымбалічны сэнс гуку роўны дзеяньням вымаўленьня, якія яго спараджаюць. Таму ўсякая ява мае мае сымбалічны сэнс, які затым толькі закрываецца значэньнем, калі адно пачынае азначаць другое.

Беларускі арнамэнт - гэта мова чыстага сымбалізму, узоры свадзеі. Тут усё насамрэч азначае ня зьявы і рэчы, але толькі тыя чыстыя дзеяньні, сымбалямі якіх зьяўляюцца зьявы і рэчы. Дзеля разуменьня ўзораў патрэбны перадусім пошук іх сэнсу, іх супастаўленьне са слоўнікам падставовых дзеяў, і толькі ў другую чаргу - пошук іх значэньня, магічнага і валявога судачыненьня зь іншымі явамі праяўленага сьвету.



No comments:

Post a Comment