Тэорыя сымбалізму зьяўляецца частка Узораў Свадзеі і разглядаецца ў разьдзеле Прасьветаў, пазнаёміцца зь якім можна ў гэтай прэзэнтацыі:
Разам з выкладаньнем тэорыі сымбалізму ў гэтым разьдзеле ўтвараецца асаблівая мова прасьветаў - сымбалічная мова.
"Зараніца" - гэта зрокавая сымбалічная мова, створаная на аснове матрыцы традыцыйнага беларускага народнага арнамэнту.
"Зараніца" - вынік ужываньня агульных прынцыпаў сымбалізму і канструктыўнай лінгвістыкі. Гэта не тлумачэньне арнамэнту ў яго традыцыйным ужываньні. Вывучэньне такой мовы дазваляе засвоіць сымбалізм актыўна, як навык і ўменьне.
1. У разуменьні Ўзораў Свадзеі сымбаль - гэта знак, які азначае сам сябе, сваё дзеяньне - дзеяньне ўтварэньня знаку. Сымбалічным значэньнем гуку зьяўляюцца высілкі яго ўтварэньня, а вобразу - рухі яго маляваньня. Калі значэньне імені адвольна, то значэньне сымбаля прадстаўляецца ім самім. Сымбалізм папярэднічае мове.
Сымбаль утвараецца мярэжай знаку - матрыцай сымбаля. Змысел накладаецца на матрыцу знаку як уточная нітка на аснову тканіны. Змысел сымбаля прасьвечвае праз матрыцу знаку, таму сымбаль ва Ўзорах Свадзеі называецца прасьветам. Матрыца знаку заўсёды прысутнічае ў любым сымбалі.
У аснове сымбалізму знаходзіцца суадпаведнасьць дзьвюх цэласьцяў, вялікай і малой - макракосму і мікракосму. Вялікай цэласьцю зьяўляецца ўвесь сьвет, увесь сэнс увогуле. Малой цэласьцю зьяўляецца мярэжа знаку. Усё, што ёсьць у вялікай цэласьці, мае месца і ў малой цэласьці. Вялікая цэласьць можа зьмяншацца, але прынцып суадпаведнасьці застаецца заўсёды.
Усе прасьветы адной мярэжы складаюць кола прасьветаў. Любому змыслу адпавядае адзін з прасьветаў. І паколькі мярэжа знаку растэрызуе і спрашчае змысел, аднаму сымбалю адпавядае мноства змыслаў.
З аднаго боку, значэньне сымбаля як дзеяньня ўнівэрсальнае. З другога боку, яно залежыць ад той вялікай цэласьці, зь якой суадносіцца мярэжа знаку. Для ўдзельнікаў сымбалічнай мовы гэтая цэласьць мае быць вядомай. Першаснае значэньне сымбаля - гэта яго дзеяньне, і толькі ў другую чаргу прадмет ці зьява, што яго ўвасабляюць. Сымбаль ня мае сталага прадметнай замацаванасьці. Слоўны пераклад сымбаля пераводзіць яго ў парадак мовы і сымбалізм зьнікае.
Сымбалічная мова ці мова прасьветаў становіцца магчымай тады, калі прасьвет улучаецца ў мярэжу сказу. Мова прасьветаў зьяўляецца мовай толькі на ўзроўні сынтаксу. Усякі асобны прасьвет "Зараніцы" ўжо зьяўляецца сказам. У адзіночнай мярэжы прасьвет становіцца чынам ці прэдыкатам.
Часткі сказу падзяляюцца знакам крыжа. У двайной мярэжы першы прасьвет азначае асобу ці суб'ект, а другі - чын.
У трайной мярэжы першы прасьвет азначае асобу, другі - чын, а трэці - дачын. У "Зараніцы" мярэжа сказу можа мець толькі тры ячэі. Усе засталыя адносіны (прычыны, месца, вычыну) выражаюцца ўскладненьнем простага сказу.
Кожная частка сказу можа мець ня толькі адзін прасьвет, але цэлую мярэжу адносін. У мярэжы адносін першая частка - заўсёды галоўная, а другая - залежная. Ёсьць два віды мярэжы асносін. Першы від называецца мярэжай сувою, азначае адносіны тоества і выражаецца словамі "той, які". Адносіны тоества выражаюцца крыжом з дужкай зьверху.
Другі від называецца мярэжай развою, азначае адносіны валоданьня і выражаецца словамі "той, у якога". Адносіны валоданьня выражаюцца крыжом з дужкам зьнізу.
Калі другая частка мярэжы адносін запаўняецца таксама мярэжай адносін, утвараюцца больш складаныя дачыненьні - развой сувою і сувой развою.
Сказ можа быць згорнуты ў больш шчыльную адзінку - корань. Уласна, адзін прасьвет - гэта ўжо адзіночны корань. Два прасьветы ўтвараюць двайны корань, а тры - трайны. Унутры кораня ня можа быць мярэжы адносін.
Калі складаныя карані ўлучаюцца ў мярэжу адносін, утвараецца слова.
Мярэжа сказу можа запаўняцца сказамі. У такім разе ўтвараецца расказ ці разьвіты сказ. Часткі расказу падзяляюцца крыжамі з дужкамі зьверху і зьнізу.
Некалькі сказаў пасьлядоўна ўтвараюць радно ці тэкст. Сказы радна падзяляюцца асаблівым знакам разрыву.
"Зараніца" - даволі лёгкая сымбалічная мова, засвоіць якую можна за поўгадзіны. Як усе сымбалічныя мовы, гэта мова паэзіі і магіі.
Верш Алеся Разанава "Сейбіт" у перакладзе на "Зараніцу" будзе выглядаць так:
Першасная інда-эўрапейская мова, створаная паэтамі-рышы, адпачатку ўяўляла сабой гукавую сымбалічную мову, у якой кожны гук быў сымбалем, а карані ўтвараліся як згортваньні сымбалічных сказаў. Сымбалічная мова лёгка робіцца асновай моваўтварэньня пры замацаваньні знакаў за зьявамі і ператварэньні сымбаляў у імёны. У такой якасьці "Зараніца" як зрокавая сымбалічная мова можа стаць адным зь пісьмёнаў Свамовы.
Сымбалізм - гэта перадусім ня сымбалі, а гледжаньне, што ператварае ў сымбаль усё. Вывучэньне сымбалічнай мовы вяртае чалавека да сымбалічнай пазіцыі, вучыць чытаць сьвет як сымбаль і выражаць змысел сымбалічна. Рэнэ Генон пісаў, што сама па сабе мэдытацыя на традыцыйны сымбаль можа быць падзеяй ініцыяцыі.
P.S.
Стварыць тэкст на "Зараніцы", можна карыстаючыся шрыфтом "Прасьвет".
Карыстацца шрыфтом ня так проста, як папярэднімі, паколькі суадносіны кірылічных літараў і знакаў у дадзеным выпадку амаль адвольныя. Для даведкі можна карыстацца наступнай табліцай прасьветаў:
Разам з выкладаньнем тэорыі сымбалізму ў гэтым разьдзеле ўтвараецца асаблівая мова прасьветаў - сымбалічная мова.
"Зараніца" - гэта зрокавая сымбалічная мова, створаная на аснове матрыцы традыцыйнага беларускага народнага арнамэнту.
"Зараніца" - вынік ужываньня агульных прынцыпаў сымбалізму і канструктыўнай лінгвістыкі. Гэта не тлумачэньне арнамэнту ў яго традыцыйным ужываньні. Вывучэньне такой мовы дазваляе засвоіць сымбалізм актыўна, як навык і ўменьне.
1. У разуменьні Ўзораў Свадзеі сымбаль - гэта знак, які азначае сам сябе, сваё дзеяньне - дзеяньне ўтварэньня знаку. Сымбалічным значэньнем гуку зьяўляюцца высілкі яго ўтварэньня, а вобразу - рухі яго маляваньня. Калі значэньне імені адвольна, то значэньне сымбаля прадстаўляецца ім самім. Сымбалізм папярэднічае мове.
Сымбаль утвараецца мярэжай знаку - матрыцай сымбаля. Змысел накладаецца на матрыцу знаку як уточная нітка на аснову тканіны. Змысел сымбаля прасьвечвае праз матрыцу знаку, таму сымбаль ва Ўзорах Свадзеі называецца прасьветам. Матрыца знаку заўсёды прысутнічае ў любым сымбалі.
У аснове сымбалізму знаходзіцца суадпаведнасьць дзьвюх цэласьцяў, вялікай і малой - макракосму і мікракосму. Вялікай цэласьцю зьяўляецца ўвесь сьвет, увесь сэнс увогуле. Малой цэласьцю зьяўляецца мярэжа знаку. Усё, што ёсьць у вялікай цэласьці, мае месца і ў малой цэласьці. Вялікая цэласьць можа зьмяншацца, але прынцып суадпаведнасьці застаецца заўсёды.
Усе прасьветы адной мярэжы складаюць кола прасьветаў. Любому змыслу адпавядае адзін з прасьветаў. І паколькі мярэжа знаку растэрызуе і спрашчае змысел, аднаму сымбалю адпавядае мноства змыслаў.
З аднаго боку, значэньне сымбаля як дзеяньня ўнівэрсальнае. З другога боку, яно залежыць ад той вялікай цэласьці, зь якой суадносіцца мярэжа знаку. Для ўдзельнікаў сымбалічнай мовы гэтая цэласьць мае быць вядомай. Першаснае значэньне сымбаля - гэта яго дзеяньне, і толькі ў другую чаргу прадмет ці зьява, што яго ўвасабляюць. Сымбаль ня мае сталага прадметнай замацаванасьці. Слоўны пераклад сымбаля пераводзіць яго ў парадак мовы і сымбалізм зьнікае.
Сымбалічная мова ці мова прасьветаў становіцца магчымай тады, калі прасьвет улучаецца ў мярэжу сказу. Мова прасьветаў зьяўляецца мовай толькі на ўзроўні сынтаксу. Усякі асобны прасьвет "Зараніцы" ўжо зьяўляецца сказам. У адзіночнай мярэжы прасьвет становіцца чынам ці прэдыкатам.
Рушыць.
Часткі сказу падзяляюцца знакам крыжа. У двайной мярэжы першы прасьвет азначае асобу ці суб'ект, а другі - чын.
Пераадоленьне ідзе.
У трайной мярэжы першы прасьвет азначае асобу, другі - чын, а трэці - дачын. У "Зараніцы" мярэжа сказу можа мець толькі тры ячэі. Усе засталыя адносіны (прычыны, месца, вычыну) выражаюцца ўскладненьнем простага сказу.
Пераадоленьне ідзе да зьвяршэньня.
Кожная частка сказу можа мець ня толькі адзін прасьвет, але цэлую мярэжу адносін. У мярэжы адносін першая частка - заўсёды галоўная, а другая - залежная. Ёсьць два віды мярэжы асносін. Першы від называецца мярэжай сувою, азначае адносіны тоества і выражаецца словамі "той, які". Адносіны тоества выражаюцца крыжом з дужкай зьверху.
Перамога, якая вяртаецца
Другі від называецца мярэжай развою, азначае адносіны валоданьня і выражаецца словамі "той, у якога". Адносіны валоданьня выражаюцца крыжом з дужкам зьнізу.
Перамога вяртаньня.
Калі другая частка мярэжы адносін запаўняецца таксама мярэжай адносін, утвараюцца больш складаныя дачыненьні - развой сувою і сувой развою.
Бліскучая перамога бліскучага вяртаньня.
Бліскучае пераадоленьне ідзе да поўнага зьвяршэньня.
Сказ можа быць згорнуты ў больш шчыльную адзінку - корань. Уласна, адзін прасьвет - гэта ўжо адзіночны корань. Два прасьветы ўтвараюць двайны корань, а тры - трайны. Унутры кораня ня можа быць мярэжы адносін.
Перамога праменіць = Праменна-перамагаць
Перамога праменіць вяртаньне = Праменна-перамагаць-вяртаньне
Бліскучае-пераадоленьне імкліва-ідзе да поўнага-зьвяршэньня.
Мярэжа сказу можа запаўняцца сказамі. У такім разе ўтвараецца расказ ці разьвіты сказ. Часткі расказу падзяляюцца крыжамі з дужкамі зьверху і зьнізу.
Тое, што пераадоленьне ідзе, прычыняе тое, што зьвяршэньне спаўняецца.
Некалькі сказаў пасьлядоўна ўтвараюць радно ці тэкст. Сказы радна падзяляюцца асаблівым знакам разрыву.
Пераадоленьне ідзе. Зьвяршэньне спаўняецца.
"Зараніца" - даволі лёгкая сымбалічная мова, засвоіць якую можна за поўгадзіны. Як усе сымбалічныя мовы, гэта мова паэзіі і магіі.
Верш Алеся Разанава "Сейбіт" у перакладзе на "Зараніцу" будзе выглядаць так:
Ня вернецца воін,
вандроўнік ня вернецца,
вернецца сейбіт…
Заўсёды вяртаецца сейбіт.
Алесь Разанаў
Сымбалічны пераклад можа быць і нашмат больш простым. Так можа выглядаць сымбалічнае выкананьне песьні пра крыніцу і дзяўчыну:
А дзе ж тая крынічэнька, што голуб купаўся?
А дзе тая дзяўчынонька, што я заляцаўся?
Ой жаль, жаль мне будзе, возьмуць яе людзі,
возьмуць яе людзі, а мне не будзе.
А ўжо з тае крынічэнькі валы ваду п’юць.
А ўжо тую дзяўчыноньку за руку вядуць.
Ой жаль, жаль мне будзе, возьмуць яе людзі,
возьмуць яе людзі, а мне не будзе.
А я тую крынічэньку тыччам ператычу,
А я тую дзяўчыноньку клічам пераклічу.
Ой жаль, жаль мне будзе, возьмуць яе людзі,
возьмуць яе людзі, а мне не будзе.
Радно можа мець многа вымераў. Калі радно мае больш за адзін вымер, сказ мае сканчацца знакам напрамку. Сказ, што мае два напрамкі, мае чытаньне ў абодва бакі.
Перамога вяртаецца. Вяртаньне перамагае.
Мнагамернае радно ўтварае прастору прасьветаў, што можа чытацца з усіх бакоў ува ўсе бакі. У прасторы прасьветаў прасьвет любога сказу можа стаць прасьветам іншага сказу.
P.S.
Стварыць тэкст на "Зараніцы", можна карыстаючыся шрыфтом "Прасьвет".
Карыстацца шрыфтом ня так проста, як папярэднімі, паколькі суадносіны кірылічных літараў і знакаў у дадзеным выпадку амаль адвольныя. Для даведкі можна карыстацца наступнай табліцай прасьветаў:
Знакі сынтаксу:
No comments:
Post a Comment