Узбыцьцё

Корань бы- паходзіць ад bhū і значыць "узьнікаць, станавіцца, яўляцца ў часе" у адрозьненьні кораня as (ісьніць). Калі быцьцё (bhāva) - узьніклае, часовае, частковае, творнае, выяўнае, то існае (sat) - заўжды цяперашняе, сапраўднае, вечнае, невыяўнае. Усё ўзбытае, жывое ці нежывое, называецца бытам (bhūta). Тое, выявай чаго, зьяўляецца быт, называецца істай (sattva). Быцьцё быве, бывае, існае ёсьць, ісьніць заўсёды. Чалавек ня проста бывае, узьнікае і зьнікае, але існуе, выяўляе сваю існасьць і істу.

1. Дзеяслоў: быць, цяп. час - *быве, *бывуць, *бывеш, *бывеце ці *бывяце, *быву, *бывем мін. - быў, была.. буд. - будзе, будзеш..., быцьме..., *быцьмеў (які меўся быць); зваротны: быцца...., заг. будзь, будзьце, будзьма

Дзеепрыметнікі: цяп. буд. акт. - будучы, бытны, мін. пас. - быты, былы, акт. - былы, быўшы (які быў)

Дзеепрыслоўі: цяп. акт. - будучы, мін. акт. - быўшы,

Належны дзеепрыметнік - *быўны (які мае быць)

Чын: цяп. бытак, быцьцё, быць (ж.р.), ад мін. - быль, быльлё, *быўё

Вынік чыну: быт
Прыметнікі: *быткі, стар. бывы́ (існы), бытавы́, быцьцёвы, *быцьцёўны, быльны, быльлёвы

Прыслоўе: быўма, бывам (быць)

Чыньнік: быўца, бывец, *быўка *бытнік, *бытніца *быўнік, *быўніца *бываль, *бывар, *былец, быліца, *быльнік, *быльніца

Месца: бытло (тое, у чым бываюць), *бытня, *бытніца, *быўня

Сродак: быдла (тое, чым бываюць, існуюць)

Частка: бытак, *бытва (узьніклая іста)

Адназоўнікі: быльны, быліна, будучыня, будучынны, *бытавіты (які мае быт), *бытавіт, *быцьба (занятак быцьцём), *быцьбіт

2. Вытворныя дзеясловы:

Працягласьць ці час-ад-часнасьць: бываць (быць працягла ці час ад часу), бывае..., бывацьме, заг. бывай

Дзеепрыметнікі: цяп. акт. бываючы пас. *бывімы, мін. пас. бывалы, бываны акт. бываны, бываўшы

Дзеепрыслоўі: цяп. бываючы, мін. бываўшы

Чын: бываньне, *бывань

Чыньнік: бывальнік, бываўца

Месца: *бывальня

Прычынны: бавіць (прычыняць быцьцё), бавіш... бавіцьме..., заг. баў, баўце, баўма

Дзеепрыметнікі: цяп. акт. бавячы пас. *бавімы, мін. пас. акт. бавіўшы пас. баўлены

Дзеепрыслоўі: цяп. бавячы, мін. бавіўшы

Прыслоўе: баўма, бавам (бавіць)

Чын: бава (прычыненьне быцьця), баўленьне, бавеньне, баўка

Чыньнік: баўнік, баўца, бавец

Прычынны працяглы: баўляць, баўляе..., баўляцьме, заг. баўляй, дзеепр. баўлены

Чыньнік: *баўляр, баўленца

Прыметнік: баўленчы, баўчы
Частка: бавак

Адназоўныя:

Ад быт: бытаваць (як замена адсутнаму цяперашняму часу ад кораня бы-) -цца, бытуе -цца..., бытавацьме, заг. бытуй, дзеепр. бытаваны

Ад бытны: бытнаваць (прысутнічаць) -цца, бытнуе -цца..., бытнавацьме, заг. бытнуй, дзеепр. бытнены; *бытніць -цца; бытнаваньне, бытнасьць (прысутнасьць), бытнеча (быцьцёвае тло)

Ад былы: быліць -цца (рабіць -цца былым), былю -ся..., заг. былі́, дзеепр. мін. былены

Ад быцьцё: быцьцявіць (рабіць быцьцём), быцьцёўлю..., быцьцявіцьме, заг. быцьцяві, дзеепр. быцьцёўлены

Быць ужываецца ў утварэньні ўмоўнага ладу як "часьціца" "бы" (раней "бых") - "знаў бы, ведаў бы"

Ад bhū таксама паходзяць - буяць, буйны, ні-бы, быццам.

3. Прыстаўкі:
а- *абыць (абмежаваць быцьцё) -цца, абываць -цца, абавіць -цца, абыт ці вобыт, абытак, абава, -ўленьне
аб- *аббыць (быць вакол) -цца, аббываць -цца, аббавіць -цца, аббыт, аббытак, аббава, -ўленьне

ад- адбыць -цца, адбываць -цца, адбавіць -цца (прычыніць адбыцьцё), *адбыт, *адбытак, *адбава, -ўленьне
без- *бязбытны (пазбыты быцьця)

вы- выбыць (зыйсьці) -цца, выбываць -цца, выбавіць -цца (уратаваць, выдаліць), *выбыт, *выбытак, *выбава, -ўленьне

да- дабыць -цца (скончыць быць, дадацца), дабываць -цца, дабавіць -цца, *дабытак, *дабава, -ўленьне

за- забыць -цца, забываць -цца, забавіць (прымусіць забыць) -цца, *забыль, *забыт, *забытак, забава, -ўленьне
з- збыць -цца, збываць -цца, збавіць -цца (вызваліць), збыты (які ня мае), збыт (выданьне), збытак (багацьце), *збава (уратаваньне), збаўленьне, збаўца (спас)

з-вы- *звыбыць (вычварыць быцьцё) -цца, звыбываць -цца, звыбавіць -цца, *звыбыт, звыбытак, *звыбава, ўленьне

з-да- здабыць -цца, здабываць -цца, *здабавіць (прычыніць здабытак) -цца, *здабыт, здабытак, *здабава, *-ўленьне

з-не- *зьнябыць -цца (выправіцца у нябыт), зьнебываць -цца, зьнябавіць -цца (пазбавіць), зьнябыт, зьнябава, -ўленьне
звыш- звышбыт, звышбыцьцё, звышбава

на- набыць -цца, набываць -цца, набавіць (даць набыць) -цца, *набыт, набытак, *набава, *-ўленьне
над- *надбыць (звыш-быць, быць па-над) -цца, надбываць -цца, надбавіць -цца, надбыт (звышбыцьцё), надбытак, надбава, надбаўленьне

не- нябыт, небыцьцё

па- пабыць -цца, пабываць -цца, пабавіць -цца (час), побыт, *пабытак, *пабава, *-ўленьне
па-за- пазабыт (за межамі быцьця), *пазабытак, *пазабава
па-на- панабыць (многа набыць) -цца, панабываць -цца, панабавіць (прычыніць многі набытак), панабыт, панабытак, панабава, -ўленьне
па-над- *панадбыт (быцьцё па-над), панадбава
пад- *падбыць (дадацца ці быць мала, крыху ці быць непраўдзіва ці быць пад нечым) - цца, падбываць -цца, падбавіць (дадаць) -цца, *падбыт, *падбытак, падбава (ілжа, замена быцьця), -ўленьне
паў- паўбыт (напалову быцьцё), паўбытак, паўбава, -ўленьне

пера- перабыць (перацярпець, пераадолець) -цца, перабываць -цца, перабавіць -цца, *перабыт, *перабытак, *перабава, -ўленьне

пра- прабыць -цца (час), прабываць -цца, прабавіць -цца, *прабыт (першабыт) ці *пробыт (правядзеньне часу) *прабытак, *прабава, -ўленьне
прад- (перад-) *прадбыць (папярэднічаць быцьцю) -цца, прадбываць -цца, прадбавіць -цца, прадбыт, прадбытак, прадбава, -ўленьне

праз- *празбыць (паходзіць) -цца, празбываць -цца, празбавіць -цца, празбыт, празбытак, празбава, -ўленьне

проці- *процібыць (процістаяць у быцьці) -цца, процібываць -цца, процібавіць -цца, процібыт, процібытак, процібава, -ўленьне

пры- прыбыць -цца, прыбываць -цца, прыбавіць -цца, прыбыт, прыбытак, *прыбава, -ўленьне

раз- *разбыць (зьнікнуць ці распаўсюдзіцца) -цца, *разбываць -цца, разбавіць -цца, *разбытак, разбава, -ўленьне

с-па- спабыць -цца (выдаліць), спабываць -цца, *спабавіць -цца, *спабыт, *спабытак, *спабава, -ўленьне
с-прад- *спрадбыць (быць спрадвеку, папярэднічаць быцьцю) -цца, спрадбываць -цца, спрадбавіць -цца, спрадбыт, спрадбытак, спрадбава, спрадбаўленьне
су- субыць (быць разам, здарыцца) -цца, субываць -цца, субавіць (злучыць, здарыць) -цца, субыт, субытак, субава, субаўленьне

у- убыць (выдаліцца) -цца (страчвацца), убываць -цца, убавіць -цца, убыль, убытак, *убава, -ўленьне

уз- *узбыць (узьнікнуць) -цца (узьнікнуць самі сабой), *узбываць -цца (узьнікаць), *узбавіць -цца (стварыць, прычыніць узьнікненьне), *узбыцьцё *узбыт, *узбыты *узбытак, *узбава, *-ўленьне, *узбаўца