Самакменьне

Ш́рі̄ Ш́ан̇кара-а̄ча̄рйа

Чаканае прагнымі волі, спакойнымі, збытымі страсьці,

жарбою згубцамі ган, самакменьне сьцьвярджаецца гэта. |1|

Між іншых сродкаў дасягу кем толькі - сродак вызволі;

як гатаваць без агню - не дасягчы вызволі бяз знаньня. |2|

Бо чын, неварожы аблудзе, няведаньне не выдаляе,

толькі веда зьнішчае няведу, як пры стрэчы зьзяньня і цемры. |3|

Нібы схаваны нязнаньнем, па згубе яго зноў адзіны

Сам сабой сябе асьвятляе, як сонца па хмараў сыходзе. |4|

Душу, што ў брудзе нязнаньня, спазнаньнем зрабіўшы бясплямнай,

знаньне само мае зьнікнуць, як у чыстай вадзе пыл катакі. |5|

На сон бо падобна суплынь, супоўная гіды і жады,

як сьніцца, здаецца істотай, з прабудай стаецца нябытам. |6|

Датуль сьвет здаецца істотай, як срэбрам здаецца пярліна,

покі Род ня будзе спазнаны ўсяго чыста нядвойнай асновай. |7|

У апоры ўсяго і прычыне, ўладары навышнім, сусьветы

узьнікаюць, існуюць і гінуць, як бурбалкі ў пеністых водах. |8|

З сама-існа-чуйнага Вішн̣у, які паўсюль і заўсёды, 

усе розныя ўтвораны зьявы, як із золата зроблены ўкрасы. |9|

Як прастора пан здоляў выбытны прымае мноствы адзеяў,

іх падзеламі нібы падзельны, ізноў па іх згубе адзіны. |10|

Пад уладай мноства адзеяў пароды, аселі і станы

на Сябе накладаюцца толькі, як смакі і кветы на воды. |11|

Зь велябыту, што мае пяць частак, субытае, зьбертае чынам,

цела месцам спажывы уцехі й пакуты завецца. |12|

Што мае пяць дыхаў і мысел, кем і дзясяцера здоляў,

вытвор непяцёрнага быту, цела тонкае - сродак спажывы. |13|

Беспачатна і неапісальна няведа - адзея прычыны,

Іншым ад гэтае тройцы адзеяў Сябе уважацьме. |14|

Улучаны ў сховаў пяцёра утвораным зь іх падаецца

Сам чысты, як на адзежы чорным крышталь падаецца. |15|

Схаванага ў цела балоны зьвязкаў лушчэньнем належыць

Сябе нутранога ачысьціць як зерне рыжоў ад паловы. |16|

Бо Сам заўсёды паўсюдны зьзяе ня ўсюды выяўна,

у кменьні толькі відочны, як Месяца ў перлах адсьветак. |17|

Розным ад цела і здоляў, мыслу, кему й пратворы

ведаць належыць Сябе, як пана, іх дзеяў назорцу. |18|

Калі здолі занятыя чынам, Сам здаецца занятым таксама

няцямным, як Месяц між хмараў рухомых, здаецца рухомым. |19|

Ад сама-чуваньня залежна цела, кем, мысел і здолі,

свае цэлі чыну сягаюць, як людзі залежна ад сонца. |20|

Чын з кметамі здоляў і цела надаецца бязрозна таму, хто

сама-існа-чуйны, бясплямны, як цемра ноччу нябёсам. |21|

Зь нязнаньня мысловай адзеі надаюць Сабе чыньнікаў станы,

як Месяцу, віднаму ў плыні, ўдаецца плынь і рух водаў. |22|

Страсьці, жаданьні, ўцехі, пакуты збываюцца ў кменьні,

у сьненьні глыбокім зьнікаюць, не Сабе яны ўласны, а кему. |23|

Як сонца - ў сьвятле, у сьцюжы - вады, як полымя - ў пале,

гэтак свабыт Сябе ў вечнай чысьціні існа-чуйна-шчасьця. |24|

Сябе існа-чуйнага частку і кменьня дзею злучыўшы,

нярозьненьне гэтых абодвух распачынае "Я знаю". |25|

Няма Сябе вытварэньня, і ў кеме ня маецца кменьня,

душа, зазнаўшы ўвесь бруд, яго лічыць знаўцам і зорцам. |26|

Прыняўшы Сябе за жыўца, як у страху зьмяю за вяроўку,

“Не жывец я, а Сама-навышні”, - так знаючы, збавіцца страху. |27|

Адзін Сам асьвятляе здолі, кем і мысел, нібыта сьвечка,

што сама збаны асьвятляе, і не асьвятляецца імі. |28|

Для кменьня Сябе ня трэба кменьня іншага, Сам ёсьць кменьне,

як іншай сьвечкі ня трэба для асьвятленьня сьвечкі. |29|

Ўсе адзеі адмовіўшы сказам "Ня гэта, Ня гэта”, належыць

веляказамі ўведаць адзінства Сама-вышняга й Сама-жывога. |30|

Ад няведы да цела, што відна, усё гэта зьнікома як пена,

ад Сябе мае ўведаць адрозным, "я чысты Род” веляказам. |31|

Бо іншы ад цела, ня маю народзінаў, старасьці, сьмерці,

бо іншы ад здоляў, ня маю абсягамі здоляў зьвязаньня. |32|

Бо іншы ад мыслу, ня маю болю, страсьці, страху, агіды,

“Я сьветлы, ня дых, ня мысел" - загадвае Слова сьвятое. |33|

Бяскметны, бязьдзейны, вечны, безадменны і беззаганны,

безвытворны і безвыяўны, бясплямны, заўсёды я вольны. |34|

Я ўсё, і ўнутры, і звонку, паўсюль, як прастора, нязьменны,

заўсёды ўсёроўны, поўны, нязьвязны, нярушны, чысты. |35|

Адзін, вечны, чысты і вольны, непадзельны, шчасны, нядвойны,

ісьціна, знаньне, бясконцасьць - я той Род найвышэйшы. |36|

Так у паўторы станоўны "Я толькі Род” запаміну

нішчыць расьсевы няведы, як лекі нішчаць хваробы. |37|

Сеўшы ў самоце, бязжарсны, кім пераможаны здолі,

аднога Сябе мае бавіць бязьмежным неіншацэльна. |38|

У Сабе ўсё чыста, што відна, дабракемны, розумам зьліўшы,

аднога Сябе мае бавіць чыстай заўсёды прасторай. |39|

Пакінуўшы явы і кветы ўсе, веднік апошняга змыслу,

супоўны чуваньня і шчасьця тады набывае сваяву. |40|

Знаўца, знанага й знаньня падзелу няма ў Сама-вышнім,

адна чуйнага й шчаснага ява, таму Сам Сябе асьвятляе. |41|

Калі церці гэтак станоўна запалкі Сябе засяродам,

узьнятае полымя знаньня усе дровы спаліць няведы. |42|

Перш знаньне нібы сьвітаньне далае суцэльную цемру,

затым Сябе Сам паяўляе, нібы праменісты сьветач. |43|

Хаця Сам заўсёды наяўны, зь няведы здаецца ён зьніклым,

а па згубе яе бы набыты, - як на шыі ўласнай каралі. |44|

Нібы слуп здалёк чалавекам, жывым бытам Род падаецца,

калі ж бачаць тойсную яву, адно ў другім спанікае. |45|

Узьніклае зь перабываньня ў сваявы тоестве знаньне

скора "я" і "маё" выдаляе, як поблыт сьвету старонаў. |46|

У Сабе ўвесь сьвет без астачы яднар, што пэўны ў вызнаньні,

бачыць адзіным Сабою, зерачы вокам ізнаньня. |47|

“Увесь гэты сьвет - толькі Сам, няма кром Сябе анічога" -

ўсё чыста Сабой толькі бачыць, як з гліны збаны ды судзіны. |48|

Тагавед, жывы і свабодны хай адзеяў старых кіне кметы,

існа-чуйна-шчаснага явай хай стане, як з вопрадня мятлік. |49|

Пераплыўшы мора аблуды, мноствы чортаў-страсьцяў забіўшы,

зьяднаны, ў спакоі тойсамы зьзяе яднар самашчасны. |50|

Мінучыя вонкія ўцехі пакінуўшы, сама-здавольны,

як сьвечка ў збане асьвятляе нутро сваё ён самастойны. |51|

Маўчар, прысутны ў адзеях, іх правам няплямны, як неба,

усёведны жыць можа як дурань, і нязьвязны ляцецьме як вецер. |52|

Маўчар па растаньні адзеяў у Вішн̣у ўвойдзе бязрозна,

як вада ў ваду, неба ў неба, як сьвятло ў сьвятло без астачы. |53|

Больш няма ад якога дасягу, больш няма ад каторага ўцехі,

больш няма ад каторага знаньня, уважаць тое Родам належыць. |54|

Больш няма ад якога, што бачыць, больш няма па якім зноў-бываньня,

больш няма ад якога, што знаці, уважаць тое Родам належыць. |55|

Скрозь поўны, ўверсе і ўнізе, існа-чуйна-шчасны, нядвойны,

адзіны, бясконцы, вечны, уважаць тое Родам належыць. |56|

Ў ведазьвершах у яве адмоўя што ўказана нязьменнае тое,

адно суцэльнае шчасьце, уважаць тое Родам належыць. |57|

Да часткі шчасьця дапаўшы, таго, які ўвесь і ёсьць шчасьце,

ўсе створы, ад самага Роду, усе шчасныя ў рознае меры. |58|

Зь ім лучны ўсе чыста рэчы, усе сувязі рэчаў ім лучны,

таму ўседасяжны той Род, як ва ўсім малацэ быве масла. |59|

Немалы, невялікі, нядоўгі, некароткі, няўзьніклы, нязьменны,

што бязь явы, кметы і назвы, уважаць тое Родам належыць. |60|

Чыім зьзяньнем сьвятляецца сонца, які не асьвятляецца сонцам,

чым гэта ўсё робіцца відным, уважаць тое Родам належыць. |61|

Які ўсюды ўнутры і навонках, які сам увесь сьвет асьвятляе,

зьзяе Род як жалезная куля ў вагні расьпячоная жарам. |62|

Род ад сусьвету адрозны, і няма кром Роду нічога,

калі іншым нешта здаецца, гэта зман, як мара ў пустэльні. |63|

Усё, што бачна і чутна, ня быцьме іншым ад Роду,

знаньнем тоества гэта ёсьць Род, існа-чуйна-шчасны, нядвойны. |64|

Сама-існа-чуйнага бачыць паўсюдным вокам ізнаньня,

і ня бачаць вокам нязнаньня, як сьляпыя бліскучае сонца. |65|

Ачышчоная ў полымі знаньня, запаленым слуханьнем ведаў,

душа, пазбытая бруду, сама нібы золата зьзяе. |66|

Сам, узыйшлы ў нябёсах сэрца - цемразгубнае сонца кменьня, 

ўседасяжны і ўсеапорны сьвеціць і ўсё асьвятляе. |67|

Незалежна ад месца, краю і часу паўсюднага, 

згубцу болю, прачыстага, вечна шчаснага,

хто шануе ў прошчы Сябе самога, ўсе дзеі кінуўшы,

усёведны хай стане, паўсюдны, ад сьмерці вольны. |68|

ОМ Існае Тое

Пераклаў з санскрыту Міхаіл Баярын.