Добры лёс некалі закінуў мяне на адзін дзень у горад Чітторгарх, знакаміты сваёй крэпасьцю-ўдавой, поўнай бажніцаў Вялікай Багіні. Спусьціўшыся ноччу з замкавай гары, я апынуўся ў невялічнай хібары ў таварыстве трох вандроўных пустэльнікаў. Адзін быў стары, другі сярэдняга веку, а трэці даволі малады. У той час прадстаўнікі Традыцыі мне ўяўляліся такімі, як жывыя кнігі Рэнэ Ґенона, і я пачаў задаваць пытаньні. Здаецца, малодшы, зьдзіўлена адказаў мне: ты ж Сваямбгу (Сама-бытны ці Самаўзьніклы), ты знаеш санскрыт, чаму ты ўвогуле пытаеш? Гэтае слова я тады ўспрыняў як свой лёс і сваё імя.
Сёньня ў мяне выйшла кніга, якую я назваў "Самабыцьцё". Яна пра немагчымае - пра ідэю, якую я лічу ў Ведах галоўнай - пра самаўзьнікненьне. На санскрыце гэта слова гучала бы як Svayambhava. Наш розум, складаючы прычыны і наступствы, ня можа памысьліць, як нешта можа ўзьнікнуць само зь сябе. Але ён ня можа памысьліць і адваротнае, як пачатак можа ўзьнікнуць зь нечага іншага (тады ён не пачатак). І як ён можа ня ўзьнікнуць (тады ён не пачатак). Самаўзьнікненьне - гэта немагчымасьць цалком абавязковая і неўнікнёная.
Адным з досьведаў, вынесеных мной з валявой мэдытацыі, было адчуваньне сябе вакном ці дзьвярыма з пустаты ў гэты сьвет. Я бачыў як кожны маленькі зрух маёй думкі ператварае нішто ў нешта. Я быў як няспынная плынь, якая прыносіць зь зеўры хаосу ў быцьцё новае, ніякім чынам гэтым быцьцём неабумоўленае.
І першае, пра што я думаю, калі бачу гэтую кнігу, - гэта тое, што ў яе тут няма ніводнай прычыны. Гэта самая беспрычынная беларуская кніга. Няма нічога, што б яе тут патрабавала і клікала да быцьця. І гэта для мяне асабліва дарагое, бо мая Беларусь ёсьць таксама не таму, што для гэтага ёсьць прычыны, а таму што на гэта ёсьць наша воля.
Але другім бокам гэтага перажываньня было адчуваньне сябе канцавінай ці вокам Вялікага Чалавека. Я выразна бачыў, што ўсе людзі - адна вялікая істота, і ўсё, што мы лічым рэчаісным, існуе толькі ўнутры яе.
І гэты другі бок першага перажываньня наўпрост зьвязаны зь перажываньнем другім, магчыма наўпрост яму супрацьлеглым. Некалі расстаньне з блізкім чалавекам пазбавіла мяне ўсіх люстэркаў, у якіх я адбіваўся. І ў іншых люстэрках я не пазнаваў сябе, што ўжывую сутыкнула мяне з чалавечым неіснаваньнем. Датуль я лічыў сябе нязьменным духам, а ўсякую тоеснасьць сабе - сваім ворагам. І тут я зразумеў, так што раз-разумець ужо немагчыма, што я - гэта іншыя людзі, і нічога больш. Гэта люстэркі вачэй, у якіх я адбіваюся. Я - гэта вы ўсе.
Так, той незалежны і самаісны я, якім я лічыў сябе, ёсьць і нікуды ня можа зьнікнуць, але ў ім няма ні кроплі чалавечага. Нічога з таго мяне, што адбіваецца ў вашых вачах, не застанецца ў ім. Я - гэта іншыя людзі. Гэта мае продкі, мае нашчадкі, мае сябры, мае каханыя.
І калі я гляджу на гэту кнігу, я разумею, што яна ніколі не зьявілася бы на сьвет, без вас, сапраўднага рэчыва майго чалавечага існаваньня. Яна цалком абавязана вам сваім існаваньнем, мае сябры, мае абыякавыя, і нават мае варожыя.
І хаця гэтыя дзьве думкі здаюцца на першы погляд супрацьлеглымі: як нешта можа быць творам, цалком неабумоўленым і непатрабаваным рэчаіснасьцю, і творам, цалком абавязаным сваім існаваньнем іншым людзям, я, тым ня менш, бачу гэтыя два перажываньні як адно, бо недзе глыбока ўсё яшчэ бачу ўсіх людзей і ўвесь сьвет адным Вялікім Чалавекам.
P.S. Кнігу ўжо можна набыць у кнігарні "Логвінаў".
No comments:
Post a Comment